Sunday, October 13 2024
ट्रेन्डिङ दशैँलक्षित विशेष बजार अनुगमन दशैँलक्षित विशेष बजार अनुगमन महारानी एलिजाबेथलाई नेपालले सधैं सम्झिइरहनेछ : प्रधानमन्त्री देउवा न्यायालय सुधारको अभियानमा छौं : कावा प्रधानन्यायाधीश कार्की मेयर शाहको जवाफ - 'मेरो अभिव्यक्तिले अदालतको अवहेलना गरेको छैन' सिट बाँडफाँटसम्बन्धी प्रतिवेदन तयार हसिना-मुर्मुबीच भेटवार्ता हसिना-मुर्मुबीच भेटवार्ता तीन जना चिनियाँ अन्तरिक्ष यात्री छ महिनापछि पृथ्वीमा अवतरण गठबन्धनको चुनावी तालमेल आइतबार टुङ्गिन्छु : प्रचण्ड सङ्घीय संसद् भवन निर्माण सुस्त, ४२ प्रतिशत मात्र काम सम्पन्न सङ्घीय संसद् भवन निर्माण सुस्त, ४२ प्रतिशत मात्र काम सम्पन्न रूससहित ४२ देशका आरोहीले सगरमाथा आरोहण गर्ने बाह्य क्षेत्र व्यवस्थापनमा सुधार बाह्य क्षेत्र व्यवस्थापनमा सुधार वाणिज्य बैङ्क :कर्जा घट्दा निक्षेप वृद्धि प्रमुख दलका नेताहरूबीचको आरोप-प्रत्यारोपले राजनीति तात्दै भूपेन्द्र बने नेपाल आइडल–४ दरबार हत्याकाण्ड २० वर्षसम्म गुपचुप उच्चस्तरीय भ्रमणको पहल सुरु जहाँ आगो लाग्छ, त्यहाँ सिम्रिक पुग्छ सानदार ढंगले चुनाव जितेर कांग्रेसले ५ वर्ष सरकार चलाउँछ : महामन्त्री थापा राष्ट्रियसभाका नवनिर्वाचित १९ सांसदद्वारा शपथग्रहण हिउँदे वर्षाले बाली सप्रिएपछि किसान खुसी युक्रेनसँग वार्ताका लागि रुस तयार, यस्ता छन् सर्त पूर्वराजा शाह भन्छन्, 'राष्ट्रियता जोगाउन प्रणाली फेर्ने बेला आयो' सर्वोच्चको फुलकोर्ट बैठक : इजलास बिहान ११ बजेबाट बस्ने निर्णय २४ घण्टामा नेपालमा थप ४३७ जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि‚ २ को मृत्यु एकाएक कसरी आयो महाभियोग प्रस्ताव? छ महिनामा कूल व्यापार घाटा आठ खर्ब ८० अर्ब विद्युतीय मतदानबारे अध्ययन गर्न निर्वाचन आयोगले बनायो कार्यदल राष्ट्रिय प्रजातन्त्र दिवस : प्रचारप्रसारको सम्पूर्ण तयारी गरिँदैँ पेरुको नाज्का मरुभूमिमा विमान दुर्घटना हुँदा सात जनाको मृत्यु रोकिएन पुरातात्विक वस्तुको चोरी, चोरीको अनुपातमा फिर्ता न्यून बागमती किनार अतिक्रमणको चपेटामा बागमती किनार अतिक्रमणको चपेटामा सड्दै केशरमहलका बौद्धिक सम्पत्ति अध्यादेश ल्याइन्छ, विधेयक ल्याइन्न युक्रेन रुस विवाद : अमेरिकाले युरोपमा २ हजार सैनिक राख्ने स्थगित परीक्षा फागुनमा पशुपति क्षेत्रमा सङ्ग्रहालय बनाउने तयारी एमसीसीले धरमराएको गठबन्धन रंगशालामा विमलले ल्याएको खुशी जेठ महिनाभित्र स्थानीय तहको निर्वाचन गर्ने सहमति बस, माइक्रो र टेम्पोमा जोरबिजोर प्रणाली हट्यो शनिबार गठबन्धनको बैठक : निर्वाचनको विषयमा छलफल हुने शीतकालीन ओलम्पिकको सामग्री सामाजिक सञ्जालमा पोष्ट नगर्न चीनको चेतावनी भ्रष्टाचार सूचकाङ्कमा नेपाल ११७ औं स्थानमा, यो वर्ष पनि सुधार भएन भ्रष्टाचार सूचकाङ्कमा नेपाल ११७ औं स्थानमा, यो वर्ष पनि सुधार भएन कोरोनाका कारण पर्यटक घट्दै उपत्यकामा आजदेखि यातायातमा जोरबिजोर प्रणाली लागू प्रेम र हृदयको साइनो प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम : श्रमिकको ज्याला बढ्यो, बीमा अनिवार्य प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम : श्रमिकको ज्याला बढ्यो, बीमा अनिवार्य कोरोना नियन्त्रणका लागि सरकारलाई एमालेको २२ बुँदे सुझाव (सूचीसहित) आइतबारदेखि कोरोनाविरुद्ध बुस्टर मात्राको खोप दिइने आइतबारदेखि कोरोनाविरुद्ध बुस्टर मात्राको खोप दिइने अनुसन्धान गर्न कानुनी अड्चन देशभर १४ हजार सक्रिय सङ्क्रमित, उपत्यकामा आधाभन्दा बढी कृषि उद्यममा युवा आकर्षण स्थानीय तहको निर्वाचन समयमै गर्न राजनीतिक दलको आग्रह स्थानीय तहको निर्वाचन समयमै गर्न राजनीतिक दलको आग्रह सुँगुरको मुटु मानिसमा सफल प्रत्यारोपणले धेरैमा बाँच्ने आशा पलायो विमानस्थलमा भिडभाड नगर्न आग्रह, जरुरी बाहेक पास नदिइने नेकपा एमाले ४३ जिल्लामा नेतृत्व चयन, कुन जिल्लामा कसको नेतृत्व (सूचीसहित) किसानलाई राहतका लागि बजेट माग नारायणहिटी सङ्ग्रहालयमा बनेका संरचना भत्काउन सुरु नारायणहिटी सङ्ग्रहालयमा बनेका संरचना भत्काउन सुरु किन आवश्यक छ बुस्टर डाेज ? किन आवश्यक छ बुस्टर डाेज ? कोरोना फैलिन नदिन प्रधानमन्त्री देउवाले दिए यस्तो निर्देशन राष्ट्रिय सभा सदस्यको उम्मेदवारी दर्ता आज डरलाग्दा सडक दुर्घटनामा जिम्मेवार को ? डरलाग्दा सडक दुर्घटनामा जिम्मेवार को ? राजनीतिक दलहरुमा सहमति नजुट्दा राजदूत नियुक्तिमा ढिलाई आजको प्रतिनिधिसभा बैठक स्थगित, अर्को बैठक बिहीबार स्थानीय सरकारसँग समन्वय नहुँदा लक्ष्यअनुसार खोप लगाउन सकिएन कांग्रेस केन्द्रीय सदस्यमा १० जना मनोनीत माओवादी केन्द्रको विधान परिमार्जनसहित पारित रुसमाथि प्रतिबन्ध लगाउने बाइडेनको चेतावनी माओवादी महाधिवेशनः बन्दसत्र सुरु, अध्यक्षले जवाफ दिने राष्ट्रियता र लोकतन्त्रको संरक्षणका लागि सहमति र सहकार्य अपरिहार्य : प्रधानमन्त्री सहिद स्मारक ए डिभिजन लिग, सातौँ चरणका खेल आजबाट हिमपातले घर फर्किन सकेनन् गोठाला प्रतिकूल मौसमका कारण आन्तरिक उडान प्रभावित नयाँ बसपार्कमा महिलामाथि सामूहिक बलात्कार, आठजना पक्राउ उपत्यकासहित मुलुकभर चिसो बढ्यो, हल्का वर्षा र हिमपातको संभावना एकीकृत समाजवादी र नेकपा (जनवादी) पार्टी बीच एकता जडीबुटी कम्पनी ४० वर्षपछि नाफामा, कर्मचारीलाई बोनस बाँड्यो प्रतिकूल मौसमले उडान प्रभावित ज्ञान र सीप पुस्तान्तरण गर्नु आवश्यक आठौँ महाधिवेशन आजदेखि प्रमको भारत भ्रमण तयारी ९८ वर्से पुरानो चन्द्रनहर अतिथिगृह संरक्षणको पर्खाईमा क्रिसमसको शुभकामना ओलीको चेतावनी- 'संसद्‍ अवरोध चुनावसम्मै हुन्छ' सस्तोमा मिर्गौला पत्थरीको शल्यक्रिया गरिने काठमाडौंको तापक्रम यस वर्षकै कम मापन, अझै घट्न सक्ने सम्भावना पाकिस्तानको कराँचीमा बम विष्फोट : १० जनाको मृत्यु, १२ घाइते पाकिस्तानको कराँचीमा बम विष्फोट : १० जनाको मृत्यु, १२ घाइते प्रधानमन्त्री देउवाले बोलाउनुभयो सर्वदलीय बैठक लिगको चौंथो चरण सकिँदा मच्छिन्द्र र मनाङ बलियो कोभिडविरुद्धको खोप विकास गरेका ४ वैज्ञानिक ‘टाइम हिरो अफ दि इयर’ प्रतिनिधि सभाको अर्को बैठक पुस ६ गते बस्ने राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीको मुख्य प्रशिक्षकमा पुबुदु दासानायके ‘सार्क बडापत्र क्षेत्रीय सहयोग र साझेदारीको खाका’ एकै पटक स्थानीय तहका १६ सय १३ कर्मचारीको सरुवा करिब १५ सय प्रतिनिधिले खानपिन र बस्ने व्यवस्था आफैँले गर्नुपर्ने कांग्रेसले महामारीका बेला महाधिवेशनमा शक्ति प्रदर्शन गर्दैन : प्रम देउवा एसिया कप क्रिकेटका लागि खेलाडी छनोट एमसीसीबारे सत्तारुढ दलका सांसदबीच मतान्तर, प्रतिपक्षले सोध्यो- सरकारको धारणा के हो ? एसियन सेन्ट्रल जोन भलिबल : १५ खेलाडी छनोट ‘उच्च शिक्षामा सबैको पहुँच सुनिश्चित गरौँ’ चितवनको विकासले सबैलाई आकर्षित गरेको छ : प्रचण्ड बालाचतुर्दशी पर्व : पशुपतिमा रातभर जाग्राम रोनाल्डोको ८००औं गोलमा म्यानचेस्टर युनाइटेड विजयी रोनाल्डोको ८००औं गोलमा म्यानचेस्टर युनाइटेड विजयी नेपाली काँग्रेस १४औँ महाधिवेशन प्रविधिमैत्री बनाइँदै ओमिक्रोन भाइरसका लागि अहिले लकडाउन आवश्यक छैन : अमेरिकी राष्ट्रपति लिम्पियाधुरा, लिपुलेक र कालापानी संवाद गरेर फिर्ता ल्याउनुपर्छ : ओली अनलाइनबाट लेखा परीक्षण एमाले महाधिवेशनमा पन्ध्र सय सुरक्षाकर्मी परिचालन एमालेमय बन्यो नारायणी किनार, मञ्चमा सबैको ध्यान एसियन पारामा चार खेलाडी ३०५ जना नयाँ सङ्क्रमित थपिए, चारको मृत्यु गोलाप्रथाबाट पेसी तोक्न बिहीबार फुलकोर्ट बस्दै ‘परराष्ट्र नीतिमा सबै दलको साझा दृष्टिकोण’ एमाले अध्यक्षमा रावलको उम्मेदवारी घोषणा वडा अधिवेशन आज थ्री स्टारको सुखद् सुरुवात, च्यासल ३ शून्यले पराजित ४० करोडको ‘ए’ डिभिजन लिग यस्ता छन् मन्त्रिपरिषद् बैठकका निर्णयहरु रुस र चीनबीचको सम्बन्ध इतिहासकै उच्च तहमा पुगेको छ : पुटिन सर्वोच्चमा आज छवटा मुद्दामा फैसला, दुईमा आदेश जारी सर्वोच्चमा आज छवटा मुद्दामा फैसला, दुईमा आदेश जारी प्रधानन्यायाधीशद्वारा बार पदाधिकारीलाई वार्तामा आउन आह्वान पार्टी भित्र रुपान्तरण आवश्यकता - नेता पौडेल आईसीसी टी–२० विश्वकप क्रिकेटमा नयाँ च्याम्पियन बन्यो अस्ट्रेलिया जनता नै देशका मालिक, जनताभन्दा ठूलो शक्ति अरू छैनः प्रम राष्ट्रिय जनगणना बिहीबारदेखि, हरेक घर परिवारलाई ८० प्रश्न सोधिने विश्वकप टि २० क्रिकेट प्रतियोगितामा न्युजिल्यान्डलाई इङ्गल्यान्डसँग बदला लिने अवसर बालबालिकाका लागि एक करोड खोप खरिद गरिने नयाँ पुस्तालाई सँस्कृति हस्तान्तरण गरिँदै राष्ट्रपतिद्वारा तीन प्रदेश प्रमुख परिवर्तन तिहार पर्वले राष्ट्रिय एकतालाई सुदृढ बनाउने विश्वास कुकुर तिहारमा प्रहरीले गरे कुकुर पूजा तस्बिरमा राष्ट्रपति भण्डारी मुस्ताङ भ्रमण ‘किसानको समृद्धिबिना देश समृद्ध हुँदैन’ ‘किसानको समृद्धिबिना देश समृद्ध हुँदैन’ एक खोपले बच्छ ज्येष्ठ नागरिकको जीवन तस्बीरमा ढकमम्क पुष्प प्रदर्शनी मुद्दा हेर्न परमादेश जारीको माग गर्दै सर्वोच्च अदालतमा रिट दर्ता बागमती प्रदेशको मुख्यमन्त्रीमा राजेन्द्र पाण्डे नियुक्त काँग्रेस केन्द्रीय महाधिवेशन मंसिर २४ देखि २६ गतेसम्म गर्ने निर्णय मङ्सिरदेखि बिजुलीको नयाँ दर सर्वोच्चमा बहस रोक्दै कानुन व्यवसायी कोप–२६ मा नेपालले हिउँ पग्लिएको मुद्दा उठाउँदै 'पाँच दलीय गठबन्धन प्रतिक्रियावादी, प्रतिगामी हो' : ओली क्षतिको अध्ययन गरेर थप राहत उपलब्ध गराउँछु : प्रधानमन्त्री ओलीलाई रावलको जवाफ- ‘१० बुँदे बिगुल हो, ठन्डा दिमागले सुन्नुस्’ १० देखि १५ अर्ब क्षतिको अनुमान, किसानको प्रश्न, धानको पनि बीमा हुन्छ ? ट्रेजरी बिल बिक्री गर्दै राष्ट्र बैंक दोषी खुलेआम हिडिँरहेको छ, हामीलाई पक्राउ गरेर के पाउँछ सरकार? इपिएलको फाइनल आज : चितवन र पोखरालाई इतिहास रच्ने अवसर ताइवान र चीनबीच एकीकरण अवश्य पूरा हुन्छ : राष्ट्रपति सी दशैँमा हासियारपूर्वक खानपान गर्न आवश्यक : पाषणविद् २० अर्बको रिपो जारी गर्दै राष्ट्र बैंक रशायनशास्त्रतर्फको नोबेल बेन्जामिन र डेभिडलाई अष्ट्रेलियाले २०२२ सम्म बाह्य पर्यटक नभित्र्याउने साफ च्याम्पियनसिप फुटबल : नेपालद्वारा श्रीलङ्का पराजित साफ च्याम्पियनसिप फुटबल : नेपालद्वारा श्रीलङ्का पराजित प्रधानमन्त्री देउवाद्वारा जापानी प्रधानमन्त्रीलाई बधाई हाम्रो सरकार ढाल्न ज-जसले भूमिका खेले ती सबै विरोधी हुन् : ओली चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा पर्यटकीय गतिविधि खुला चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा पर्यटकीय गतिविधि खुला हृदयाघातका लक्षण र रोकथाम साता दिनमै उत्तर कोरियाले गर्‍यो दोस्रो क्षेप्यास्त्र परीक्षण संसद् कहिलेसम्म बन्धक ? सकियो ३२ लाख घरको गणना ४२औँ विश्व पर्यटन दिवस मनाइँदै जर्मनीमा मर्केलको पार्टी पराजित, गठबन्धन सरकारको तयारी सुदूरपश्चिम प्रदेश ईन्चार्ज विवाद समाधान समितिको संयोजकमा भीम रावल एमाले बैठक : अध्यक्ष ओलीले आज राजनीतिक प्रतिवेदनबारे उठेका प्रश्नको जवाफ दिने ढुवानी अनुदानले सहज बडादशैंको साइत सार्वजनिक, टीकाको साइत १०ः०२ बजे शुभ एमालेभित्र तीव्र असन्तुष्टि: १० बुँदे कार्यान्वयनमा १० भाइको आशंका सुन चाँदीको मूल्य घट्यो दशैँ र तिहारमा पर्याप्त फूल दिन सकिन्न - व्यवसायी दशैँ र तिहारमा पर्याप्त फूल दिन सकिन्न - व्यवसायी गठबन्धन सरकारको निर्णयसँगै २३ राजदूत पद रिक्त आधुनिक प्रविधिको प्रयोगबाट जनगणना आजदेखि भेरोसेल खोपको पहिलो मात्रा खाने तेलको मूल्य झन्डै दोब्बरले वृद्धि राष्ट्रिय आकाङ्क्षा पूरा गर्नेतर्फ अग्रसर होऔँ : अध्यक्ष ओली राष्ट्रपतिद्वारा ५२३ जनाको कैद कट्टा साझा चुनौतीमा अमेरिका र नेपालबीच सहकार्य छ : अमेरिकी विदेशमन्त्री ४४ लाख डोज भेरोसेल खोप आज आउँदै बढ्यो विद्युतीय भुक्तानीको सीमा लोभ लाग्ने गरी पाक्नै लाग्यो स्याउ, किसान खुशी ‘स्वदेशी उद्योगलाई प्रोत्साहन कायमै’ खुल्न थाले राजधानीका सङ्ग्रहालय विनियोजन विधेयकमाथि विचार गरियोस् भन्ने प्रस्ताव पारित, अर्को बैठक असोज ४ गते कृषि बीमा शुल्कको अनुदान बढाइयो क्यान्सर, मिर्गौला रोगी र मेरुदण्डका बिरामीलाई मासिक पाँच हजार संविधान दिवस भव्य रूपमा मनाइने सांसदमा विरोधकैबीच तीनवटा अध्यादेश स्वीकृत नियुफमा 'बुलबुल'देखि 'आमा खान्डो'सम्म ३७ खेलसम्म अपराजित रही इटालीले विश्व कीर्तिमान बनायो दरदेखि दारुसम्म राष्ट्रिय जनगणना कात्तिक २५ देखि मङ्सिर ९ सम्म हुने प्रतिनिधिसभा बैठक स्थगित, अर्को बैठक आगामी शुक्रबार १ बजे बस्ने काठमाडाैंमा असाेज १ गतेबाट विद्यालय सञ्चालन गर्न पाइने गोकर्णेश्वर महादेव मन्दिर क्षेत्रमा भक्तजनको भीड शेयर बजारमा देखिएको समस्या समाधान गर्न अर्थमन्त्रीको आग्रह देश, राष्ट्रियता, स्वाधिनता र जनताको हितमा सबैले बोल्न पाउनुपर्छ : अध्यक्ष ओली मन्त्रिपरिषद्ले छिट्टै पूर्णता पाउँछ, सहमतिमै बजेट संशोधन : प्रवक्ता कार्की पहाडदेखि तराईसम्मै विपतकाे कहर निमित्तका भरमा सञ्चालन हुँदै स्थानीय तह टेनिसबाट टाढिँदै ओसाका जापानका प्रधानमन्त्री योशिहिदे सुगाले राजीनामा गर्नुहुने विश्वकप छनोटमा २८ वर्षपछि स्पेनको हार महाधिवेशन सफल बनाउन नेता पौडेलको पार्टीपंक्तिमा आग्रह महाधिवेशन सफल बनाउन नेता पौडेलको पार्टीपंक्तिमा आग्रह महाधिवेशन सफल बनाउन नेता पौडेलको पार्टीपंक्तिमा आग्रह रोनाल्डोले तोडे अली देईको कीर्तिमान म्याग्दीका खोमराज ‘वर्ड ब्लाइन्ड आइडल’ आर्थिक वृद्धि ४.०१ प्रतिशत ‘युभेन्ट्सको अपेक्षा पुरा भए रोनाल्डोले क्लब छोड्न पाउँछ’ मूल्यवृद्धि र कालोबजारी गर्नेलाई कारवाही गर्न निर्देशन हामी सरकारमा सहभागी: माधव नेपाल तीन दिनसम्म भारी वर्षाकाे सम्भावना काँग्रेस महाधिवेशन तयारी प्रारम्भ काँग्रेस महाधिवेशन तयारी प्रारम्भ केन्द्रीय कारागारका सबै कैदीबन्दीलाई खोप राहदानी सङ्ग्रहालय स्थापना राहदानी सङ्ग्रहालय स्थापना दिगो विकास लक्ष्यमा न्यून प्रगति भीडभाड नगरी चाडपर्व मनाउन आग्रह भीडभाड नगरी चाडपर्व मनाउन आग्रह खोप लगाउने सङ्ख्या झन्डै दोब्बर वृद्धि सहमतिको दस्तावेज तयार, भाषा मिलाइँदै, भोलि अन्तिम रुप दिइने कोपा अमेरिका : खल्लो सुरुआत, हेर्नलायक फाइनल संक्रमण दर अझै उच्च छ, तेश्राे लहर भयावह हुनसक्छ : जनस्वास्थ्यविद् कोरोनाले बढायो आर्युेवेद औषधिको महत्व

प्रेम र हृदयको साइनो

प्रेम र हृदयको साइनो

दुनियाँका उत्तम र सबैभन्दा सुन्दर वस्तुलाई देख्न वा छुन सकिँदैन । त्यस्ता वस्तुलाई त हृदयले अनुभूत गर्न सक्नुपर्छ ।’ चर्चित अमेरिकी लेखिका तथा अधिकारकर्मी हेलेन केलरको यो अभिव्यक्ति ज्यादै मननीय छ । उनको यस अभिव्यक्तिबाट मानवीय अनुभूतिको केन्द्रबिन्दु हृदय नै हो भन्ने सन्देश मिल्छ ।
हुन पनि दया, माया, प्रेम, करुणा वा प्रणयजस्ता मानवीय अनुभूतिहरूकोे नाता हृदयसँग रहन्छ भन्ने दरिलो मान्यता रहिआएको छ । यद्यपि वैज्ञानिक खोज–अनुसन्धानले यसलाई पुष्टि गर्दैन । यति हुँदाहुँदै पनि तमाम मानवीय भावनाको नाता हृदयसँग हुन्छ भन्ने अटल मान्यता प्राचीनकालदेखि कायमै छ ।

अझ एक मानवको अर्को मानवसँगको भावनात्मक सम्बन्धलाई गुल्जार बनाउने एउटा अदृश्य तर बलवान् शक्तिका रूपमा रहेको प्रणयभावको सम्बन्ध सीधै हृदयसँग हुन्छ भन्ने मान्यता सर्वव्यापक छ । गीत–सङ्गीतदेखि कथासम्मका तमाम साहित्यिक अभिव्यक्तिमा प्रणयभाव र हृदयको सम्बन्ध दर्शाउने अनेकन अभिव्यक्ति छताछुल्ल भेटिन्छन् ।
हृदयलाई प्रणयको केन्द्रबिन्दु मान्ने गरिएकाले अचेल टेक्स्ट मेसेज, च्याट इमोजी, कपडा, पुस्तक, गाडी, केक आदिमा पानको पातको आकारयुक्त हृदयको ‘आइकन’ बनाइन्छ, जसले कसैप्रति वा कुनै वस्तुप्रति प्रतीकात्मक रूपमा प्रणयभाव वा अनुराग प्रदर्शन गर्छ ।

अघि नै भनियो हृदयलाई प्रणयको केन्द्रबिन्दु वा प्रणय–प्रतीक मान्ने चलन छ । यसलाई बुझाउन बोलीचालीको भाषादेखि वाङ्मयका सबै विधामा अनेकन विम्ब वा उपमा प्रयोग हुँदै आएका छन् । जस्तै ः हृदयको राजा, हृदयकी रानी, मुटुको टुक्रा, हृदयको पुकार, हृदयको नाता आदि ।
अब जिज्ञासा उठ्छ प्रणय–सम्बन्धको नाता हृदयसँग हुन्छ भनेर मानव जातिले कहिलेदेखि विश्वास गर्न थाले ? यसको उत्तर सहज छैन किनभने मानव जातिको उत्पत्ति र विकासको लामो विकासक्रममा कुन समय–बिन्दुदेखि प्रणय र हृदयबीच सम्बन्ध रहन्छ भनेर मानव जातिले विश्वास गर्न थाले भन्नेबारे यथार्थ समय रेखा कोर्नु कुनै सजिलो काम होइन ।

अमेरिकी इतिहासकार प्राध्यापक मेरिलिन यालमले मानिसको हृदय कसरी प्रेमसँग जोडिन पुग्यो भन्नेबारे आडियाज् डट टेड वेबसाइटमा एउटा विचारोत्तेजक लेख लेखिकी छन् । यो मूलतः त्यही लेखमा उपलब्ध जानकारीहरूमा आधारित छ ।
प्रणय र हृदयको सम्बन्धलाई खोतल्दै जाने क्रममा हालसम्म भेटिएका प्रमाणमा प्राचीन ग्रीस तथा रोमसम्म पुग्न सकिन्छ । पश्चिमी मिथकमा प्राचीन रोममा प्रेमकी देवीका रूपमा परिचित ‘भेनस’ ले आगो लागेको हृदयलाई आफ्नो हातमा झुन्ड्याएको प्रसङ्ग भेटिन्छ । 
‘भेनस’ ले आफ्ना छोरा ‘क्युपिड’ को सहयोगमा हृदयमा आगो लगाएको मिथक छ । मिथक जेसुकै भए पनि मानवीय भावना र हृदयको सम्बन्ध रहन्छ भन्ने मान्यता कुनै नवीनतम विकासक्रम नभई हजाराैँ वर्ष पुरानो विश्वास प्रणाली (Belief system) हो भन्ने तथ्य स्थापित भएको छ ।
प्राचीन युनानी कवयित्री तथा गीतकार सफो (ईपू ६३०–५७०) ले आफ्ना कृतिमा हृदयलाई प्रेमको प्रतीकका रूपमा चित्रण गरेकी छन् । सफो आफ्नो समयको अत्यन्त लोकप्रिय साहित्यिक प्रतिभा ठहरिएकी थिइन् । उनी प्रणयप्रधान कविताका लागि चर्चित छिन् ।
समयले लामो फेरो मारिसकेकाले सफोका धेरैजसो कविता विस्मृतिको गर्भमा भइसकेका छन् । केही कविता बचेका छन् । उनका कवितामा प्रेम र हृदयको नाता–सम्बन्ध झल्कन्छन् । यहाँनेर प्रेम र हृदयबीचको साइनो दर्साउने सफोका कविताको एउटा हरफ यस्तो छ ः
प्रेमले मेरो हृदयमा त्यसरी नै हल्लाइरहेको छ,
जसरी पहाडी हावाले ‘ओक’ को रुखलाई हल्लाउँछ

ग्रीसका दार्शनिकले मानवीय अनुभूति र हृदयबीच सम्बन्ध रहन्छ भन्ने विश्वास राखेको भेटिन्छ । प्लेटो, अरिस्टोटललगायत ग्रीसका दार्शनिकहरूले माया, प्रेम, डर, रिस, पीडा मानवीय भावनाहरूसँग हृदयको धेरथोर सम्बन्ध हुन्छ भन्ने मान्यता राख्ने गरेको पाइन्छ ।
प्राचीन रोमवासीहरू देब्रे हातको साहिँली औँलामा रहेको नसाको हृदयसँग सीधा सम्पर्क रहन्छ भन्ने विश्वास राख्थे । यद्यपि विज्ञानले यस मान्यतालाई अनुमोदन गर्दैन । तापनि हामीकहाँ विवाहमा दुलाहाले दुलहीलाई देब्रे हातको साहिँली औँलामा औँठी लगाइदिने चलनले व्यापकता पाइसकेको छ, जुन प्राचीन रोमवासीको विश्वास प्रणालीमा आधारित चलन हो ।
मानिसले कहिलेदेखि चिजवस्तुमा हृदयलाई चित्र अङ्कित गर्न थाले ?, यसको कुनै निश्चित समयरेखा भेटिँदैन । प्राचीन रोमको साइरिन नामक सहरमा हृदय अङ्कित एउटा सिक्का भेटिएको छ, जो ईपू ५१०–४९० को अवधिमा बनेको मानिएको छ । यसलाई अहिलेसम्मकै मानव हृदयको चित्र अङ्कित प्राचीन वस्तु मानिएको छ ।

रोम तथा ग्रीसबाट विभिन्न वस्तुमा हृदयलाई अङ्कित गर्ने चलन सुरु भएको देखिन्छ । यो चलन विस्तार हुँदै जाने क्रममा बाह्रौँ तथा तेह्रौँ शताब्दीमा युरोपका कुलीन घरानामा हृदयको ‘आइकन’ ले स्थान पाएका थिए ।
पन्ध्रौँ शताब्दीसम्म युरोपभरि हृदयको ‘आइकन’ प्रयोग गर्ने चलन पैmलिएको पाइन्छ । त्यसबेलासम्म तास, काइँयो, तरबारको बिँड, काष्ठकला, चिहान आदिमा हृदयको ‘आइकन’ प्रयोग हुन थालिसकेको थियो ।
हालसम्म भेटिएको प्रमाणअनुसार हस्तलिखित पुस्तकाकार कृतिमा सन् १३४४ मा हृदयको आकृति अङ्कित भएको पाइन्छ । फ्रेञ्च भाषामा लेखिएको ‘द रोमान्स अब् अलेक्जेन्डर’ नामक पुस्तकमा हृदयको ‘आइकन’ प्रयोग भएकोे थियो, जुन अतिशय सुन्दर मध्ययुगीन चित्रमय कृति मानिन्छ ।
सन् १५०० तिर एक जना फ्रान्सेली नागरिक पियर सलाले अर्कैसँग विवाह बन्धनमा बाँधिएकी आफ्नी प्रेमिकाको सम्झनामा प्रणय–कविता रचेर ‘लभ इम्ब्लेम्स् एन्ड मोटोज्’ नामक कविता–सङ्ग्रह निकाले । १२ वटा कविता रहेको त्यस सङ्ग्रहमा हृदयको ‘आइकन’ प्रयोग भएको पश्चिमा लेखकहरूले चर्चा गरेका छन् ।
पश्चिमी गोलाद्र्धमा झैँ पूर्वीय सभ्यतामा पनि हृदयलाई प्रेमको प्रतीक मान्ने र त्यसलाई रसिक तथा साहित्यिक अभिव्यक्तिमा अनेकन किसिमले अभिव्यक्त गर्ने चलन छ, जुन सबैसमक्ष जाहेर नै छ । हाम्रो लोकजीवनमा एउटा गीत प्रचलित छ :

माछी काँ छ, खोलीको लेउमा छ
माया काँ छ, कलेजी छेउमा छ
यस गीतले माया मुटुमा बस्छ नभनी कजेली छेउमा बस्छ भन्ने कथन पेस गरेको छ । यहाँ ‘कलेजी छेउ’ भन्नाले मुटुलाई सङ्केत गरेको हो भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ तर किन सीधै भनिएन माया मुटुमा बस्छ भनेर ? यो प्रश्नको उत्तर खोज्न हाम्रो समाजको मनोसामाजिक पक्षको एउटा बेग्लै विश्लेषण गर्नुपर्ने देखिन्छ ।
हृदयलाई प्रेमको विम्ब मान्ने परिपाटी पूर्वीय सभ्यताको आफ्नै मौलिक चलन हो वा पश्चिमी सभ्यताको अनुकरण हो ? गहन खोज–अनुसन्धानबिना यसबारे यसै भन्न सकिने अवस्था छैन । हालसम्मको खोज–अनुसन्धानले प्रेम र हृदयको नाता–सम्बन्ध जोड्ने हेर्ने परिपाटी पश्चिमी गोलाद्र्धबाटै सुरु भएको लख काट्न सकिन्छ । 

 

कमेन्ट गर्नुहोस्